ABD Hazine Bakanlığı’na bağlı Yabancı Varlık Kontrol Ofisi (OFAC) ve İngiltere, Alisher Usmanov’un çevresindeki kurum ve kişiler için yeni yaptırımlar getirdi. Bu sefer içlerinde Metalloinvest Trading AG’nin Yönetim Kurulu Başkanı ve Metalloinvest Holding’in CEO’su Nazim Efendiev ile Metalloinvest Trading AG’nin CEO’su ve Metalloinvest Management, Metalloinvest Holding ve Baikal Mining’in Yönetim Kurulu Üyesi Vakhtang Kocharov’un da bulunduğu 30 şahıs ve 90 şirket için yaptırımlar açıklandı.
ABD, Metalloinvest’e doğrudan uyguladığı yaptırımların yanı sıra Rusya ile alakalı 15 sayılı genel ruhsatı da feshetti. OFAC yaptığı açıklamada, “Bu feshin bir sonucu olarak Usmanov’un %50 ya da daha fazla hisseyle doğrudan ya da dolaylı olarak sahip olduğu tüm varlıklara, SND Listesi’nde bulunsalar bile, bloke getirilmiştir,” diye belirtti.
Diğer Rusya merkezli nihai mamul ve hammadde ihracatçılarının yanı sıra Metalloinvest de, Rusya’nın 24 Şubat 2022 tarihinde Ukrayna’yı işgal etmesiyle birlikte uygulanan yaptırımlardan, şirkete ya da %50’den fazla hissesi olan sahiplerine veya yöneticilerine uygulanan resmi bir yaptırım olmasa da çoğunlukla ödeme ve sigorta kısıtlamaları gibi dolaylı yollardan etkilenmişti. 2021 yılında Metalloinvest’in toplam demir cevheri üretimi 41 milyon mt civarında oldu ve bu 28,5 milyon mt’luk pelet üretimine destek sağladı. Şirket, yıllık yaklaşık 5 milyon mt DRI pelet üretimi ve 25 milyon mt’a ulaşan yüksek fırında kullanılan pelet üretimiyle dünyanın en büyük pelet ihracatçılarından biri konumunda yer alıyor. Metalloinvest’in 2021 yılında 7,7 milyon mt olarak kaydedilen sıcak briketlenmiş demir üretiminin büyük kısmı ihraç edildi. Metalloinvest’in demir cevheri, pelet ve sıcak briketlenmiş ihracatı yaptığı pazarlar ise Kuzey Afrika, Mısır, Cezayir, Orta Doğu ülkeleri ve Çin ile Hindistan olarak sıralanıyor.
Metalloinvest aynı zamanda 2021 yılında yaptığı 2,4 milyon mt’luk pik demir ve 4,9 milyon mt’luk ham çelik üretimiyle en büyük yarı mamul tedarikçileri arasında bulunuyor.
Hem ABD hem de İngiltere’nin uyguladığı yaptırımların etkisi henüz görülmedi ancak çoğu piyasa oyuncusu bu hamlenin üreticinin faaliyetlerini etkileyecek kadar büyük olduğunu söylüyor. Bazı piyasa oyuncuları bir kısım müşterinin Metalloinvest ile özellikle doğrudan bir yaptırım olmadığı için çalışmakta olduğunu ve bu nedenle üretimin azalmasının kaçınılmaz olduğunu ifade etti. Avrupa merkezli bir tüccar, “Üretimi kısacaklarından eminim. Demir cevheri ve sıcak briketlenmiş demir ihracatını da kolay yapamayacaklar,” dedi.
Diğer bazı piyasa kaynakları ise bu durumun ihracat hacimlerindeki etkisinin fiyat baskısına kıyasla daha az olacağına inanıyor. Türk bir piyasa kaynağı, “Bakalım kimler alım yapacak. Alıcıların sayısı azalırsa fiyatlar da dibi görür,” yorumunu yaptı. Türkiye, Metalloinvest çıkışlı kütüğün başlıca alıcılarından biri konumunda. Rusya, Ukrayna’yı işgal etmeden önce şirketin aylık ihracat hacmi 200.000 mt’u buluyordu. 2022 yılı sonu itibarıyla ihracatta %30-40’a varan düşüşler görüldü. Türkiye’nin yaptığı alımların payı ise %50’nin üzerine çıktı. Büyük bir tüccar, “Yaptırımlara tabi olan diğer üreticilerde olduğu gibi bu yaptırımların etkisi tüm tedarik zincirinde hissedilecek,” şeklinde konuştu.
Daha önce bildirildiği gibi, geçtiğimiz yıl başında yaptırımlara maruz kalan Rus çelik üreticisi MMK ihracat piyasalarından neredeyse tamamen çekildi ve iç piyasadaki satışlarını önemli ölçüde artırdı. Bir diğer üretici Severstal yeni koşullara ayak uydurabilmek için önce üretimini düşürdü, daha sonra da geleneksel satış rotası olan Avrupa dışında alternatif pazarlar buldu. Ayrıca satış fiyatlarını da aşağı çekti. Rusya’nın Uzak Doğu bölgesinde faaliyet gösteren Evraz, İngiltere’nin getirdiği yaptırımlara tabi ancak Çin, Tayvan ve diğer Asya ülkelerine satışlarını devam ettirebildiği için şirketin ihracatı daha az etkilendi, yine de fiyatları diğer ASEAN çıkışlı tedarikçilere kıyasla düşük kalıyor. Batı dünyasının getirdiği yaptırımlardan doğrudan etkilenmeyen tek büyük üretici şu an için NLMK. Bir piyasa kaynağı, “[NLMK’nın başkanı ve çoğunluk hissedarı Vladimir] Lisin’in de AB’nin hazırladığı 11. yaptırım paketine dahil edileceği yönünde söylentiler mevcut,” dedi.
