Ukrayna ve BDT ülkelerinde 2015 yılı için ekonomik durumu nasıl görüyorsunuz?
Ukrayna'da 2014 yılında ekonomik durum önemli biçimde kötüye gitti. Bunun en önemli nedeni ülkenin doğusunda yaşanan silahlı çatışmalar oldu. Yaşananlar siyasi krize yol açtı ve kriz yurtdışı ticaretini azalttı. Diğer yandan gerileyen dünya pazarlarının duruma yardımcı olduğu söylenemez. Geçtiğimiz yıl Ukrayna'nın gayri safi yurtiçi hasılası düşük sanayi üretimi ve ticareti nedeniyle %6,8 geriledi.
Olumsuz ekonomik trendler ülkenin gözüken tüm sanayi segmentlerini etkiledi. Metalürji sanayisi de bu durumdan payını aldı. 2014 yılında Ukrayna ham çelik üretimi %16,4 gerileyerek 27,2 milyon mt seviyesine geriledi. Birçok fabrika ülkenin doğusundaki askeri faaliyetler nedeniyle tamamen kapandı. Bunlar Yenakiyeve Steel, Alchevsk Iron & Steel, Donetskstal, DEMZ. Başka bazı fabrikalar hammadde ve nihai ürün tedarikinde yaşanan zorluklar nedeniyle çelik üretimlerine kesintiye gittiler.
Bu konularda yaşanacak gelişmeleri ülkenin politik ve ekonomik durumu belirleyecek. Ancak, en olumlu tahminlere rağmen, 2015 yılında üretim seviyesini 2012-2013 yılındaki seviyelere çıkarma ihtimali bulunmuyor. Bu yıl Ukrayna'nın ham çelik üretiminin 26 milyon ton civarında olmasını bekliyoruz.
Ukrayna ve BDT'den çelik ihracatını 2015 yılında nasıl görüyorsunuz? Size göre öne çıkan pazarlar hangileri?
Ukrayna çelik endüstrisi büyük oranda ihracata bağımlıdır. Ülkenin çelik üretiminin %80'lik oranı ihraç edilmektedir. Bu durum yerel üreticileri dış pazarlara bağımlı hale getiriyor. Yarı ürünler çelik ihracatının %45'ini oluşturuyor, hammaddeler %15 seviyesinde. Uzun ürünlerin ihracattaki payı ise %19,5 seviyesinde.
Ukrayna için önemli pazarlar Orta Doğu, AB ve BDT ülkeleri. Bu ülkelere gerçekleşen çelik ihracatının oranı %76,4. 2015 yılında çelik ihracatının %5 gerilemeyle 23 milyon tona düşeceğini tahmin ediyoruz.
Ukrayna-Rusya arasında yaşananlar çelik piyasalarını nasıl etkiliyor?
Ukrayna'nın doğusunda yaşananlar ihracat hacimlerini vurdu. Rusya piyasası geleneksel olarak Ukrayna'nın çelik üretiminin %15-17 civarındaki oranını tüketen ülke olmuştur. 2014 yılında Rusya'ya ihracat %27 düşüşle 2,4 milyon tona geriledi. Açık ki Ukrayna ve Rusya arasındaki ticaretteki gerileme bu yıl da sürecektir.
Zayıflayan hryvna Ukrayna piyasasını nasıl etkiliyor? Sıkıntı yaşanan bölgedeki çelik ticaretinde durum nedir?
Ukrayna ulusal para birimindeki devalüasyon yerel çelik piyasasını etkiledi. Her şeyden önce, Ukrayna'da üretilmeyen ya da kısıtlı miktarda üretilen çelik ürünlerin ithalatını etkiledi. 2014 yılında çelik ithalatının oranı %37,5 oranında geriledi. Yerel satışlar da geriledi. Önde gelen tüketiciler, örneğin makine imalatçıları ve inşaat sektörü kendi nihai pazarlarında zorluklar yaşamaktadır. Bu durum çelik tüketimlerini azaltmaya itti.
Askeri hareketliliğin yaşandığı bölgedeki metalürji ve diğer sanayi kurumları faaliyet göstermiyorlar. Herhangi bir çalışma yok. Tabii ki bu bölgelerdeki çelik ticareti de söz konusu değil. Ayrıca metalürjik hammaddeler, kömür ya da hurda gibi, bu bölgelerden Rusya'ya kaçırılıyor.
Özellikle Mariupol limanı gibi tartışmalı bölgede hammadde tedarikine dair herhangi bir sorun gözlüyor musunuz?
Mariupol'da iki ana çelik üreticisi bulunuyor: Ilyich ve Azovstal. 2014 yılında bu tesisler çelik hurdası ve kok tedarikinde yaşadıkları zorluklar nedeniyle ham çelik üretimlerini sırasıyla %20 ve %30 oranında azalttılar. Yaşadıkları sorunlar ağırlıklı olarak lojistik sorunlardı. Üç demiryolu hattından sadece bir tanesi iş görüyor ve ayrıca bir başka önemli sorun ise iş gücü kaynağında yaşanıyor.
2014 yılında Mariupol limanında işlem gören kargo miktarı %16 geriledi. Özellikle ferro metal segmentinde bu gerileme oranı %20'ye çıktı. Ancak genelde limandan gerçekleşen operasyonlar dengeli seyrediyor ve liman hala Ilyich ve Azovstal için asıl satış kanalı olmayı sürdürüyor.
Gerileyen petrol fiyatları ve zayıflayan avronun size göre çelik talebine etkisi nedir? Yine rublenin zayıflaması çelik piyasalarını sizce nasıl etkiledi?
Avronun ABD doları karşısındaki beklenmeyen zayıflaması, bunun yanı sıra petrol fiyatlarındaki kademeli düşüş küresel ekonomiyi hiç kuşkusuz etkiledi. Petrolü düşük maliyetle çıkaran ve ihraç eden ülkeler çok ciddi etkilenmediler. Rusya'da ise dip yapan petrol fiyatları finansal ve ekonomik sorunlara yol açtı. Ukrayna metalurji sektörü ise enerjiye en bağlı alanlardanve dünyada en çok hammadde tüketen sektörlerden biri, petrol ve enerji fiyatlarındaki düşüş çelik üretim maliyetlerini etkiledi.
her şeyden önce, hryvnia'daki hızlı değer kaybı, gayrı safi milli hasıladaki gerileme ve enflasyon ile birleşince Ukrayna bankacılık sistemine çok ciddi baskı uyguladı. Ancak örneğin avro-ABD doları paritesindeki gibi dövizde dalgalanma hareketleri en azından bu aralar çok önemli olmayabilir, çünkü Ukrayna'nın haddelenmiş çelik ürünleri ithalatı, ihracat ile karşılaştırınca hayati değil. Aslında Ukrayna çelik üreticileri hammadde ya da taşıma gibi en önemli maliyetlerini Ukrayna para birimiyle ödüyorlar, ihraç ettikleri çelik ürünleri için aldıkları ödemeleri ise ABD doları ya da avro cinsinden oluyor. Bu durum ihracatçılar için daha yüksek kar etmek anlamına geliyor. Aynı zamanda yerel piyasada talep çok çok az. Benzer bir durum Rusya'da da gözlemleniyor. Ancak Ukrayna'dakinin aksine, orada yerel piyasada haddelenmiş çelik satış oranı daha yüksek. Bu durum biraz kafa karıştırıcı çünkü Rus rublesi ve Ukrayna hryvniasının düşüşü BDT'den çıkan çelik ürünlerini uluslararası pazarlarda çok daha rekabetçi konuma getirdi.
